Waarom stress schade oplevert en veerkracht zo belangrijk is

Stress hebben we allemaal, en promovendi in het bijzonder.

Dat kan te maken hebben met een combinatie van factoren, zoals blijkt uit onderzoek dat we onlangs deden: voor veel promovendi is niet heel helder wat er precies van ze gevraagd wordt, de wederzijdse verwachtingen zijn onduidelijk, onmeetbaar en onrealistisch, en veel promovendi hebben het gevoel dat ze in het diepe worden gegooid. Bovendien is de rol van de begeleider niet altijd even sterk, en is de feedback die je krijgt niet altijd behulpzaam. En is er hoge werkdruk. Misschien herken je dat?

Deze omstandigheden veroorzaken stress

Zo simpel is het.

Stress op zich is niet ongezond, het is een reactie van het lichaam om om te gaan met moeilijke situaties. Maar teveel stress of langdurige stress brengt je, fysiek gezien, in een overlevingsstand. En sta je in die stand, dan ga je slechter presteren, wat meer stress oplevert. Bovendien word je in zo’n situatie gevoeliger voor kritiek, wat weer zorgt voor meer stress. En te lang in zo’n overlevingsstand is niet echt goed voor je.

In een overlevingsstand maakt het lichaam adrenaline aan om beter te presteren en te kunnen vluchten of vechten, dat is hoe het lichaam geprogrammeerd is. Na afloop van de stressvolle situatie wordt cortisol geproduceerd om het lichaam weer tot rust te brengen.

Je ziet dus eerst een staat van opperste paraatheid – klaar voor ‘fight or flight’ – en daarna oververmoeidheid. De schade die hierdoor aan hersencellen ontstaat is in sommige gevallen drastisch en blijvend, bijvoorbeeld bij depressie en ernstige burn-out.

Wat gebeurt er in je hersenen?

Neurospycholoog Michael Portzky deed hier onderzoek naar en legt in dit filmpje uit wat er precies met je hersenen gebeurt.

 

 

Klik hier als je het filmpje niet kunt zien.

Portzky geeft in zijn boek Veerkracht 4 strategieën om deze hersenschade door overmatige stress te voorkomen, dan wel te herstellen. Al die strategieën zijn erop gericht om je veerkracht te vergroten.

Strategie 1: Stress verminderen

Voor herstel is het van belang om de stress te verminderen, dat wil zeggen de stressoren benoemen en hiermee aan het werk gaan, zaken verduidelijken die onduidelijk zijn, in gesprek gaan met je begeleiders om duidelijkheid te krijgen– hier handige tips om zo’n gesprek in goede banen te leiden, op zoek gaan naar de juiste feedback.

Strategie 2: Aan de slag met je palliatief pallet

Een manier om stress te verminderen is door te werken aan je ‘palliatief pallet’, zoals Portzky dit noemt. Wandelen, naar de film, bellen met vrienden, een dutje doen of spelen met je kinderen of huisdier zijn voorbeelden van zulke activiteiten. Keuzes maken dus. En je afvragen wat voor jou werkt. Het niet te moeilijk maken.

Strategie 3: Voldoende beweging en studie/werk afwisselen met beweging

Niet alle promovendi krijgen voldoende beweging. Uit een studie onder masterstudenten in Gent blijkt dat 7 uur ‘studeren’ afgewisseld met 1 uur beweging meer rendement oplevert dan 8 uur achtereen studeren. Wandelen doet al een heleboel. 

Strategie 4: Krachttraining

Als laatste adviseert Portzky krachttraining en wel krachttraining waarbij je lichaam tot spierfalen komt. Na spierfalen maakt het lichaam groeihormoon aan. Dat groeihormoon werkt ter herstel van de opgelopen hersenschade. In Nederland is bijvoorbeeld fit20 een methode waar specifiek tot spierfalen wordt getraind. Ik ben al jaren fan!

Wat doe jij om je veerkracht te vergroten?