De kunst van goed plannen

Afgelopen week herlas ik het boek van Marinus Knoope, De Creatiespiraal (1998).

Het is een boek dat gaat over de natuurlijke weg van wens naar werkelijkheid, zoals de ondertitel luidt. In dat boek legt hij uit hoe wensen werkelijkheid worden, en heel kort door de bocht kun je zeggen dat dat op dezelfde manier werkt als bij fruitbomen. In de winter is de fruitboom kaal, en is de aandacht bij de wortels. In de lente begint de boom te bloeien, vervolgens valt de bloesem en komen de bladeren. In de zomer staat de boom volop in het blad en gaan de knopjes die zijn overgebleven van de bloesem groeien, tot de boom vol hangt met fruit. In de herfst valt het fruit van de boom, en een paar weken later vallen ook de bladeren. De boom trekt zich weer terug in z’n wortels en dat is precies wat nodig is om in de lente weer te kunnen gaan bloeien. Het is een natuurlijke kringloop. En volgens Marinus Knoope kun je stellen dat ‘zoals de appelboom zeker weet dat zijn bloesem een voorbode is van het fruit, zo weet jij zeker dat jouw wensen een voorgevoel zijn van wat je later zult beleven’.

De creatiespiraal ziet er als volgt uit:

Hoe is dat te vertalen naar promoveren?

Heel simpel gezien als volgt. Het begint in de winter. Ooit heb je je de wens gekregen om te gaan promoveren, om een proefschrift te schrijven. Je bent je gaan voorstellen hoe dat zou zijn, je bent het gaan verbeelden. Doordat je dat deed, ging je er in geloven dat je het ook daadwerkelijk zou kunnen gaan doen.

Dan volgt de lente, het nieuwe begin, zo lijkt het. Je bent je gaan uiten, je bent hardop gaan zeggen dat je graag wilde promoveren. Waarschijnlijk zijn er mensen geweest die het een goed idee vonden, misschien hebben ze je tips gegeven, en ben je vervolgens gaan onderzoeken wat je precies moest doen om promovendus te worden. Je bent gaan plannen, wanneer moet ik een onderzoeksvoorstel af hebben, wanneer is het sollicitatiegesprek; afhankelijk van het soort traject ben je gaan kijken welke stappen je moest gaan nemen.

Dan komt de zomer, het seizoen waarin dingen groeien. Daarin heb je de beslissing genomen om daadwerkelijk aan de slag te gaan met de stappen die je had gepland. En nu zit je midden in het handelen, je bent daadwerkelijk aan het promoveren. En om die wens om gepromoveerd te zijn werkelijkheid te maken, zul je moeten volharden, ondanks alle lastige dingen. Ondanks de obstakels, de tegenslagen, de strubbelingen.

Dan is het herfst, het oogstseizoen. Als je volhardt, zul je uiteindelijk kunnen ontvangen en sta je straks met je proefschrift in je handen. En ontvang je ook de felicitaties en  de gelukwensen. Je krijgt waardering en waardeert wat je hebt gedaan, je kunt genieten van je prestatie. Daarna kun je je gaan ontspannen. Tot rust komen, tot voor bezinning en inkeer zodat er weer nieuwe wensen kunnen ontstaan. En je de cyclus opnieuw kunt doorlopen.

Ook binnen je promotie zijn er telkens weer nieuwe creatiespiralen: voor je deelonderzoek, voor het schrijven van een artikel, voor een presentatie.

Hoe hangt de creatiespiraal nu samen met goed plannen?

Marinus Knoope zegt daar een aantal interessante dingen over. Want wat is plannen? Plannen is afspraken maken met anderen en met jezelf. Plannen is eigenlijk beloven, beloven dat je gaat doen wat je hebt gepland, voor zover je dat kunt overzien. Je maakt de overgang van vrijblijvend fantaseren naar doelgerichte stappen. Je maakt de vertaling van denken over promoveren naar het daadwerkelijk doen, van het denken over je onderzoek naar het daadwerkelijk doen, van het denken over schrijven naar het daadwerkelijk doen.Waarbij je uiteraard niet uit het oog moet verliezen dat je planning geen doel op zich is.

Plannen kan een heel prettige ervaring zijn, je bent immers bezig om je wens, je ideaal te vervullen. Een planning mag best een beetje druk geven, maar als die druk zo hoog is dat hij onprettig wordt en je de planning vaak niet haalt, dan werkt zo’n planning eerder ontmoedigend dan stimulerend. Ook een veel te ruime planning of helemaal niet plannen kan demotiverend werken, omdat je dan vaak gaat uitstellen.  De kunst is zo te plannen dat er een stimulans vanuit gaat, maar dat je tegelijkertijd realistisch blijft.

Maar wat regelmatig gebeurt, is dat je, bij gebrek aan bezieling, bij gebrek aan contact met hun oorspronkelijke wens (waarom wilde ik ook alweer promoveren?) , de planning gebruikt om jezelf te motiveren. Dat werkt helaas niet. Je voelt bij jezelf het gebrek aan bezieling, je weet niet meer waarom je doet wat je doet en je raakt gedemotiveerd. Dat maakt dat je onbetrouwbaar en slordig wordt ten opzichte van je planning. Zo zou je een hekel aan planning krijgen, terwijl het juist een erg mooi instrument is.

Een citaat uit het boek: ‘Vraag jezelf eens af: “Plan jij of word je gepland?” Ga eens na in hoeverre je afspraken voor vandaag dienstbaar zijn aan de realisatie van je idealen. [promoveren dus!] Doe je wat er in je agenda staat alleen maar omdat het erin staat of is wat er in je agenda staat het resultaat van en door jou gekozen strategie of in elk geval een strategie waarmee jij je van harte verbonden hebt?’

Misschien verontrustend: eigenlijk zegt Knoope dus dat als je niet gemotiveerd bent, je misschien niet bezig bent om daadwerkelijk je wens te vervullen. Bij gebrek aan motivatie kun je je dus afvragen: ‘wil ik eigenlijk wel promoveren?’ of ‘waarom wilde ik ook al weer promoveren?’,’ wat was mijn wens?’. Als je antwoord kunt geven op die vraag, komt het over het algemeen wel weer goed met die motivatie.

Kun je geen antwoord geven? Dan is het goed om je af te vragen wat je wens dan wél is. En misschien is dat wel niet promoveren.

 

Wil je op de hoogte blijven van alle handige tips, trucs en tools? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief van Louter Promoveren en ontvang bovendien 321 #promotietips en maak óók nog eens kans op een promotie-succes-sessie! Klik hier.    

foto via Flickr, met dank aan Pete Reed